شاتر پرده جلو الکترونیکی

شاتر پرده جلو الکترونیکی چیست؟ در مورد آن چه می دانید؟ امروزه برخی از دوربین های DSLR و بدون آینه همراه با ویژگی شاتر الکترونیکی Front-Curtain (EFCS) و یا Electronic First Shutter Curtain (EFSC) عرضه‌می‌شوند، هر دوی این قابلیت ها به منظور حذف حرکت دوربین به دلیل مکانیزم شاتر دوربین (که به آن شوک شاتر گفته‌می‌شود) اعمال شده اند.

شوک شاتر در تمام دوربین های مدرن یعنی DSLR و بدون آینه، یک مسئله ی جدی محسوب می شود، به خصوص زمانی که از لنزهایی با طول مرکزی وسیع و سرعت های ویژه ی شاتر استفاده می کنیم. در این مقاله به بررسی آثار شوک شاتر بر روی تصاویر و نحوه ی حذف آن با استفاده از حالت شاتر الکترونیکی Front-Curtain می پردازیم.

۱. شوک شاتر و آثار آن بر روی کیفیت تصاویر

با افزایش رزولوشن دوربین ها در دوربین های دیجیتالی مدرن، شاهد برخی تغییرات بوده ایم. لنزهایی که پیش از این به خوبی کار می کردند، در دوربین های با رزولوشن بالا کارایی چندانی ندارند، به همین خاطر دوربین ها و کامپیوترها به سبب کارآیی بهتر با فایل های RAW بزرگ باید به روزرسانی شوند،
و همچنین حرکت دوربین در حالت زوم به داخل، تاثیرات بیشتری بر روی تصاویر نهاده‌است.
این مشکل به این خاطر که عکاسان معمولا از منبع اشکال بی خبرند، اشکالی بسیار جدی به شمار می رود. در حالی که تکنیک های نامناسب در دست گیری، پایه های لغزان و باد معمولا سبب ثبت تصاویری تیره و تار می شوند، یکی از عوامل اصلی حرکت دوربین که معمولا کمتر به آن توجه می شود شوک شاتر است.
عکاسان DSLR معمولا با مکانیزم آینه که باعث حرکت دوربین ( همچنین با نام ضربه ی آینه شناخته می شود) آشنایی دارند، پس هنگامی که با تصاویر تار در یک محیط سر و کار دارند، از حالت های به خصوص دوربین مانند Mirror Up یا ویژگی هایی همچون Exposure Delay استفاده می کنند تا حرکت دوربین از آینه را کم و یا به طور کلی حذف نمایند.

گرچه یافته‌ها حاکی از این است که آینه ی DSLR تنها منبع حرکت دوربین و ثبت تصاویر تیره و تار نیست، شوک شاتری که از مکانیزم باز شدن شاتر پیش از آغاز نوردهی به وجود می آید نیز در شرایط به خصوصی به همان میزان مخرب هستند.

مکانیزم شاتر مکانیکی

متاسفانه شوک شاتر در همه ی دوربین هایی که دارای مکانیزم شاتر مکانیکی هستند قابل مشاهده است، به همین خاطر در همه ی دوربین های DSLR و بدون آینه و حتی برخی مواقع در دوربین های Shoot اتفاق می افتد.
به تصاویر زیر نگاه کنید:
تصاویر با رزولوشن وب سایت هنگامی که در لایت روم واردشده و sharp می شوند، زیباتر خواهند بود. با این وجود اگر همین تصویر برای مشخص تر شدن جزییات مانند تصویر زیر که با یک دوربین با رزولوشن بالا گرفته‌شده، به صورت ۱۰۰٪ مشاهده شود، متوجه خواهیم شد که تصویر کاملا تار است.

آدم ها لک دار و غیرواضح هستند و جزییات شاخه های درخت به ندرت قابل مشاهده است:
از آنجایی که این تصویر در ۸/۱ ثانیه در طول مرکزی ۱۷۰ میلی متری با استفاده از لنز زوم ۷۰ تا ۲۰۰ میلی متر بر روی دوربین 45 MP Nikon D850 گرفته‌شده‌است، اثر شوک شاتر در این تصویر کاملا مشهود است به طوری که آن را غیر قابل استفاده می کند.

حال اگر می خواهید بدانید که این تصویر بدون شوک شاتر چگونه است، به تصویر زیر نگاه کنید که با همان دوربین ثبت شده‌است:
تفاوت آنها مثل تفاوت روز و شب است، اینطور نیست؟ احتمالا این بدترین نوع آسیب شوک شاتر است که به تصاویر شما وارد می آید. گرچه نباید نگران این مسئله باشید، به این خاطر که در همه ی تصاویر قابل مشاهده نیست

شوک شاتر تنها در شرایط خاصی همچون موارد زیر رخ می دهد:

• هنگام استفاده در سرعت های خاص شاتر که به نسبت طول مرکزی لنز در نظر گرفته می شود.
  بازه ی خطر اصلی ۱.۲ تا ۱.۵۰ ثانیه در بیشتر لنزها است.
• هنگام استفاده از لنزهای با طول مرکزی بلند (تله فوتو و سوپر تله فوتو) و سرعت شاتر نسبتا پایین ( معمولا کمتر از مقادیر قانون معکوس).
• هنگام استفاده از دوربین با مکانیزم شاتر بلند یا کند.
  بنابراین اگر مکانیزم شاتر دوربین شما کند است و به نسبت از سرعت شاتر بالا و یا خیلی پایین حتی بیشتر از ۱ ثانیه استفاده می کنید، می توانید از شوک شاتر در تصاویر خود جلوگیری نمایید. گرچه اگر دوربین شما عملکردی با عنوان Electronic Front-Curtain Shutter (EFCS) داشته باشد، می توانید به طور کامل تیره و تاری تصاویر را از بین ببرید. حالا نگاهی به جزییات EFCS می اندازیم.

۲. شاتر الکترونیکی Front-Curtain چیست؟

یک شاتر مکانیکی سطح کانونی از دو پرده یا لایه تشکیل شده‌است که با نام های front curtain و rear curtain شناخته‌می شوند. Front curtain در آغاز نوردهی باز می شود تا نور را وارد سازد و rear curtain معمولا در پایان نوردهی بسته‌می‌شود، و از برخورد نور به سنسور جلوگیری می کند.
در هنگام ثبت تصاویر، صدای یک کلیک می شنوید، این مسئله بدین خاطر است که سرعت شاتر معمولا به قدری پایین است که صدای هر دو پرده در آغاز و پایان نوردهی به گوش شما نمی رسد. پس اگر دوربین را بر روی سرعت شاتر پایین مثلا بیشتر از ۱ ثانیه تنظیم نموده باشید، دو صدای کلیک واضح از شاتر سطح کانونی به گوش شما خواهد رسید.

EFCS

از آنجایی که پرده ی جلویی (front curtain)‌ در آغاز نوردهی فعال می شود، لرزش هایی که از این پرده ایجاد می شوند ممکن است سبب حرکت دوربین و در نتیجه تصاویر تیره و تار شود. از طرف دیگر، rear curtain هیچ وقت باعث حرکت دوربین نمی شود زیرا در پایان نوردهی قرار می گیرد. و این یعنی اگر بتوان حرکت دوربین را از پرده ی جلویی حذف کرد، می توانیم تاری را از مکانیزم شاتر در تصاویر به طور کلی از بین ببریم و نقش EFCS در اینجا مشخص می شود.
با استفاده از EFCS نوردهی به طور الکترونیکی توسط دوربین آغاز شده‌، به صورت مکانیکی توسط شاتر rear curtain پایان می یابد. این یعنی برای اینکه EFCS کار کند، front curtain باید باز شده‌باشد. اگر شخصی با دوربین DSLR در حالت Live View‌عکاسی می کند و یا دوربین بدون آینه ای در اختیار دارد که LCD یا EVF دوربین تصویر حقیقی را نشان می دهد، front curtain بازشده و نور مستقیما به سنسور دوربین برخورد می نماید. در این مواقع، بستن front curtain و بازکردن دوباره ی آن در آغاز نوردهی گزینه ی مناسبی نخواهد بود، چرا از front curtain بازشده نهایت استفاده را نبریم و بعد نوردهی را به صورت الکترونیکی آغاز نکرده و کار را با شاتر rear مکانیکی به پایان نرسانیم؟
این دقیقا نحوه ی عملکرد EFCS است. یعنی با درگیر نشدن با front curtain در وهله ی اول، این امکان وجود دارد تا بتوانیم شوک شاتر را به طور کلی حذف نماییم. برای اینکه تفاوت EFCS را بهتر درک کنید، به تصویر زیر که از تصویر RAW پردازش نشده برش‌خورده روبرو نگاه کنید:

شوک شاتر با EFCS روشن و خاموش

تصویر گرفته‌شده با ۱.۱۵ ثانیه با استفاده از لنز تله فوتو در غروب همانطور که مشاهده می کنید تصویر سمت چپ با سرعت ۱.۱۵ ثانیه و EFCS روشن گرفته شده که در مقایسه با تصویر سمت راست (که با EFCS روشن ثبت شده) بسیار تیره و تار است. شوک شاتر در این مورد به قدری بد بوده که تصویر سمت چپ به نظر خارج از فوکوس است ولی در واقع اینطور نیست. حتی sharp کردن هم این مشکل را رفع نکرده زیرا مانند آنجه پیشتر نشان داده‌شد، جزییاتی در تصویر وجود ندارد.

۳. مقایسه یEFCS در دوربین های DSLR و بدون آینه

از آنجایی که آینه در دوربین های DSLR پیش از برخورد نور به سنسور بالا می روند، عملکرد EFCS در دوربین های DSLR در مقایسه با دوربین های بدون آینه متفاوت است. اگر EFCS در یک دوربین DSLR فعال نباشد، و همچنین دوربین در حالت های خاص از جمله Live View یا Mirror Up قرار نداشته باشد، از EFCS استفاده نمی کند زیرا آینه و شاتر از دسترس خارج می شوند.
در این شرایط باید برای آگاهی از حالت هایی که با EFCS کار می کنند دفترچه ی راهنمای دوربین را مطالعه کنید. مثلا دوربین Nikon D810 فعلا در حالت Mirror Up از EFCS استفاده می کند (با و یا بدون Live View)، بنابراین اگر دوربین بر روی این حالت تنظیم نشده باشد هنوز هم با مکانیزم شاتر شاهد شوک شاتر خواهید بود.
همانطور که در بررسی Nikon D850 مشاهده می کنید، در این مدل جدیدتر از دوربین نیکون EFCS به حالت های دیگری همچون Quiet و Quiet Continuous گسترش می یابد. و اگر با دوربین DSLR کنون عکاسی می کنید، مادامی که بر روی حالت Live View تنظیم و Live View Shooting را فعال کرده باشید (در صورتی که در دسترس باشد)

efcs برای دوربین های بدون آینه

EFCS همیشه به صورت پیش فرض روشن می شود. از آنجایی که دوربین های بدون آینه، آینه ندارند و live view‌ در آنها همیشه روشن است (بدون نگاه کردن به LCD یا EVF)، نیازی به بلند کردن چیزی نداریم.
در صورتی که EFCS فعال باشد( معمولا در بیشتر دوربین های بدون آینه ی مدرن فعال است)، دوربین نوردهی را به صورت الکترونیکی آغاز می کند و با استفاده از rear shutter curtain کار نوردهی را به پایان می رساند.

داشتن EFCS برای دوربین های بدون آینه نسبت به DSLR ها اهمیت بیشتری دارد، زیرا اولین پرده ی مکانیکی باز است، بنابراین اگر دوربین کار نوردهی را به صورت الکترونیکی آغاز نکند، ابتدا پرده ی شاتر برای جلوگیری از نور و تنظیم سنسور بسته‌شده و بعد دوباره برای آغاز نوردهی باز می شود.

این یعنی شاتر دوبار درگیر می شود که همین موضوع میزان احتمال حرکت دوربین را افزایش خواهد داد. هنگامی که شرکت سونی برای نخستین بار A7R را عرضه نمود، این دوربین فاقد عملکرد EFCS بود و همچنین مکانیزم شاتر پر سر و صدایی داشت که در هنگام عکاسی با سرعت های خاص شاتر سبب ایجاد آسیب می شد.
به تصویر بالا که از بررسی Sony A7R گرفته‌شده نگاه کنید: حرکت دوربین که به سبب شوک شاتر بر دوربین Sony A7R پدید آمده است.

۴. معایب EFCS

شاید فکر کنید که اگر EFCS تا این حد کاربردی و فوق العاده است پس چرا همه ی دوربین ها از آن بهره نبرده و به صورت پیش فرض ندارند؟ متاسفانه EFCS معایبی هم دارد. به این خاطر که خواندن الکترونیکی همه ی سنسور در آغاز نوردهی زمانبر است، EFCS در عکاسی های سریع ممکن است دردسرساز شود، که در نهایت منجر به سوژه های تار در عکس شده، یا باعث نور کم یا زیاد در تصویر می گردد، در هنگام استفاده از دیافراگم های بزرگ شاهد بی نظمی بوده و در برخی مواقع قسمتی از تصویر حذف می شود.

به این خاطر، تولیدکنندگان دوربین معمولا سرعت حداکثر شاتر دوربین را در حدود ۲۰۰۰/۱ ثانیه و یا حتی کمتر از این مقدار محدود می کنند. شاترهای مکانیکی از این منظر سریعتر هستند پس اگر قصد عکاسی از سوژه هایی با سرعت بالا با سرعت شاتر سریع را دارید ( مثل عکاسی ورزشی یا حیات وحش) بهتر است که EFCS را در دوربین های بدون آینه خاموش کنید.
این موضوع مشکلی در دوربین های DSLR ایجاد نمی کند زیرا EFCS در حالت های Single و Continuous Release در آنها غیرفعال می شود.

۵. نحوه ی فعال کردن و عکاسی با EFCS

پیش از رفتن به منوی دوربین به بخش زیر نگاه کنید و از اینکه دوربین شما از EFCS پشتیبانی می کند اطمینان حاصل نمایید. در صورتی که دوربین خود را در لیست زیر مشاهده نکردید می توانید به دفترچه ی راهنمای دوربین و یا حتی گوگل مراجعه کرده و اطلاعات مربوط به Electronic Front-Curtain Shutter یا Electronic First-Curtain را بیابید. اگر از وجود عملکرد EFCS بر روی دستگاه خود اطمینان دارید، مراحل زیر را که مربوط به برندهای مختلف دوربین است مطالعه کنید.

۵.۱ فعالسازی EFCS در دوربین های DSLR نیکون

عملکرد EFCS را در مدل های D7500، D500، D810، D850 یا DS DSLR نیکون می توانید همانند تصویر زیر از مسیر Custom Setting Menu=> Shooting/display-> Electronic front-curtain shutter-> Enable فعال کنید. عملکرد شاتر الکترونیکی Front-Curtain‌ در منوی تنظیمات ویژه ی دوربین های DSLR نیکون قرار دارند. این عملکرد به صورت پیش فرض در دوربین هایی همچون Nikon D810 خاموش بوده و باید آن را از قسمت منوی دوربین فعال کنید.

پس از اینکه این عملکرد را فعال نمودید، باید در حالتی که از EFCS پشتیبانی می کند عکسبرداری کنید. در دوربین های نیکون D7500، D500، D810 و D5 باید از حالت Mirror Up( که می تواند همراه با Live View باشد) استفاده کنید و در دوربین D850 نیز می توانید به منظور استفاده از EFCS حالت های Quiet و Quiet Continuous را به کار گیرید.
به خاطر داشته باشید که عملکرد حالت Mirror Up با فعال شدن EFCS تغییر می کند، پس Mirror Up به جای تنها بالا بردن آینه، پرده ی جلو را نیز بالا می برد.

۵.۲ فعالسازی EFCS در دوربین های DSLR کنون

تقریبا همه ی دوربین های مدرن کنون به صورت پیش فرض عملکرد EFCS فعال دارند. همچنین در صورت لزوم می توانید با رفتن به مسیر Menu-> Live View Shooting Settings-> Live View Shooting-> Enable این عملکرد را فعال کنید.
در دوربین های پیشرفته تر همچون سری 5D کنون، در زیر منوی Shooting گزینه ای با عنوان Silent LV Shoot مشاهده می کنید:
عملکرد Silent LV کنون دو گزینه پیش روی شما قرار می دهد: حالت ۱ برای عکاسی پی در پی و حالت ۲ برای عکاسی تکی.

در صورتی که گزینه ی Disable را فعال کنید عملکرد EFCS غیرفعال خواهد شد. شما می توانید حالت ۱ یا حالت ۲ را انتخاب کنید که هر دوی آنها عملکرد EFCS را فعال خواهد ساخت.
تفاوت اصلی میان این دو حالت این است که حالت۱ امکان عکاسی پی در پی را فراهم ساخته و حالت ۲ عکس تک فریم می گیرد. با انتخاب Disable عملکرد EFCS از کار خواهد افتاد.
به خاطر داشته باشید که در دوربین های DSLR کنون برای استفاده از عملکرد EFCS باید در حالت Live Mode قرار داشته باشید. نکته ی دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که با فعال کردن AF-C یا Quick Mode عملکرد EFCS به صورت پیش فرض خاموش خواهد شد.
همیشه برای فعال بودن عملکرد EFCS باید در حالت AF-S عکاسی کنید. همچنین عکاسی با فلش نیز عملکرد EFCS را غیرفعال خواهد نمود.

۵.۳ فعالسازی EFCS در دوربین های بدون آینه ی سونی

در دوربین های بدون آینه ی سونی باید گزینه ی e-Front Curtain Shut را بیابید. منوی Setup را یافته و آن را به On‌تغییر دهید.
در بعضی از دوربین ها مثل دوربین سونی A9 این گزینه ی منو در زیر منوی Shooting قرار دارد.

۵.۴ فعالسازی EFCS در دوربین Fuji GFX 50S

برای عکاسی با دوربین GFX 50S Fuji باید به مسیر Shooting Setting-> Shutter Type-> E-Front Curtain Shutter رفته و گزینه ی electronic front curtain shutter را فعال کنید.

۶. دوربین هایی که از عملکرد EFCS پشتیبانی می کنند

در ادامه لیستی از دوربین هایی قرار داده شده که از عملکرد EFCS پشتیبانی می کنند، به بخشی از اینها که در بازار یافت می شوند اشاره می کنیم:

نیکون:

• Nikon D7500
• Nikon D500
• Nikon D810
• Nikon D850
• Nikon D5
• Nikon Z6
• Nikon Z7

کنون:

• Canon EOS M / EOS M3 / EOS M5 / EOS M6 / EOS R
• Canon Digital Rebel XS / T5i / T6 / T6i / T6s / T7i / SL1 / SL2
• Canon 40D / 50D / 60D / 70D / 80D
• Canon 6D / 6D Mark II
• Canon 7D / 7D Mark II
• Canon 5D Mark II / 5D Mark III / 5D Mark IV
• Canon 5DS / 5DS R
• Canon 1DX / 1DX Mark II

سونی:

• Sony NEX-series above 5N
• Sony A6000 / A6300 / A6500
• Sony SLT cameras
• Sony A7 / A7 II / A7S / A7S II / A7R II / A7R III / A9

فوجی:

• Fuji X-H1
•  Fuji GFX 50S

الیمپوس:

• Olympus OM-D E-M5 II
• Olympus OM-D E-M1 / E-M1 Mark II

پاناسونیک:

• Panasonic GM1
• Panasonic G85
• Panasonic G7
• Panasonic GH5 / GH5s

پنتاکس:

• Pentax K-1
• Pentax K-1 II

اگر دوربین شما از عملکرد EFCS پشتیبانی می کند ولی در لیست بالا قرار ندارد لطفا به ما اطلاع دهید تا آن را به لیست اضافه کنیم. جالب است که شرکت کنون عملکرد EFCS را به صورت پیش فرض در تقریبا همه ی دوربین های خود که دارای Live View هستند (از دوربین Canon 40D) فعال کرده است. واقعا مشخص نیست که چرا همه ی سازندگان از این عملکرد در دوربین های خود استفاده نمی کنند.

سوالات متداول